Hikâye
Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olayların romana göre çok daha kısa şekilde anlatıldığı metinlerdir. Anlatmaya bağlı bir metnin tam olarak ne kadar uzunlukta olursa hikâye ya da roman olarak kabul edileceğine dair bir görüş birliği yoktur. Hikâye türünün gelişimi doğudan Avrupa’ya etki eden Bin Bir Gece Masalları’na dayanmaktadır.
– Hikâyenin yapı unsurları(olay, zaman, mekân, kişiler) romana göre daha az ayrıntılı ve kısa anlatılır.
– Hikâyelerde genelde bir ana olay kısa şekilde aktarılır.
– Hikâyelerde genellikle serim, düğüm ve çözüm planlamasına uyulur.
– Kişiler yaşamlarının bir kesiti içinde anlatılır. Kişi(ler) derinlemesine ele alınmaz.
– Hikâyenin yapı unsurları olay, mekân, kişi ve zamandır.
Dünya Edebiyatında Hikâye
– Dünya edebiyatında hikâye türünün ilk örneği Boccaccio’nun Decamoren (Hikâyeleri) adlı eseridir.
Dünya Edebiyatında Önemli Hikâyeciler
O. Henry, Edgar Allen Poe, Maksim Gorki, Jack London, Franz Kafka, Guy De Maupassant, Nikolay Gogol, Lev Tolstoy, Anton Çehov, Alexandr Puşkin, Dino Buzatti, Jorge Luis Borges,
Türk Edebiyatında Hikâye
– Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-İ Rivâyât adlı eseri de edebiyatımızda ilk hikâye örneğidir.
– Samipaşazade Sezai’nin Küçük Şeyler adlı eseri edebiyatımızda Batılı anlamda ilk hikâye örneği olarak kabul edilir.
– Muhayyelât (1796-1797/Giritli Ali Aziz Efendi) ve Müsameretnâme ( 1871-1875/Emin Nihat) hikâye türüne geçişin ilk örnekleri sayılmaktadır.
Türk Edebiyatında Önemli Hikâyeciler
Sait Faik Abasıyanık, Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Füruzan, Bilge Karasu, Rafik Halit Karay, Ömer Seyfettin, Onat Kutlar, Oğuz Atay, Vüs’at O. Bener, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Cemil Kavukçu, Ferit Edgü, Memduh Şevket Esendal, Halikarnas Balıkçısı( Cevat Şakir Kabaağaçlı), Leyla Erbil.
Hikâye Türleri
1) Olay Hikâyesi / Klasik Vak’a Hikâyesi:
Bu tarz hikâyenin dünya edebiyatındaki ilk örneklerini Fransız yazar Guy de Maupassant verdiği için Maupassant tarzı hikâye olarak da bilinir. Bu tür hikâyelerde olay ağırlıklı bir anlatım vardır. Hikâyenin serim, düğüm ve çözüm bölümleri belirgindir. Okuyucunun merakı ön planda tutulur. Türk edebiyatında Ömer Seyfettin ilk temsilcisi olarak kabul edilir.
2) Durum Hikâyesi / Kesit Hikâye:
Bu türün ilk örneklerini Rus yazar Anton Çehov verdiği için Çehov tarzı hikâye olarak da bilinir. Okuyucuyu heyecana sürükleyen olaylar yerine hayatın bir kesiti konu edinilir. Bu tarz hikâyelerde çoğu zaman bir son yoktur. Serim, düğüm ve çözüm planlamasına uyulmaz. Türk edebiyatında bu tarz hikâyenin önemli temsilcileri Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal’dır.
3) Modern Hikâye:
İlk olarak Franz Kafka’yla ortaya çıkan bir hikâye türü olarak değerlendirilir. Ancak bazı eleştirmenler tarafından ayrı bir hikâye türü olarak değerlendirilmemektedir. Diğer hikâye türlerinden farklı olarak daha kapalı bir anlatıma sahip olması ve asıl gerçeğin ya da anlatılmak istenenin saklanarak anlatıldığı hikâyeleri ifade eder. Anlatılmak istenen gizlendiği için olağanüstülükler ya da rüyalar sıkça yer alır, bu tarz hikâyelerde. Bu tarz hikâyelerin asıl mevzusu toplumsal yozlaşma, bireysel karamsarlık üzerinedir. Dünya edebiyatında Franz Kafka; Türk edebiyatında ise Haldun Taner bu hikâye türüne öncülük etmiştir.
4) Minimal Öykü/ Küçürek Hikâye/ Çok Kısa Hikâye:
Çok Kısa hikâyede, ya dramatik bir olay aracılığıyla veya insanların yaşamlarından kısacık anları göstererek okuyucunun bazı kazanımlar elde edebileceği şekilde anlatım yapılır. Kısa, yoğun ve çarpıcı bir anlatım vardır. Bu tarz hikâyelerde belli bir ölçüt yoktur. Yani kimine göre kısa öykü 55 sözcükle sınırlıyken kiminde bu sayı 300- 1000’e kadar çıkabilir. Kelime sayısına göre kendi içinde özel olarak isimlendirilenler de vardır. Şiirle düzyazı arası bir tür olarak da değerlendirilir. Türk edebiyatında Ferit Edgü bu türün başarılı örneklerini vermiştir. Orhan Veli’nin kimi şiirleri de kısa hikâye olarak değerlendirilir.
Bu yazının tüm hakları edebiyatvedil.com sitesine aittir.